Gdzie rodził się współczesny judaizm? Tyberiada i Seforis

Miasto założone zostało w latach dwudziestych I stulecia przez Heroda Antypasa na cześć Tyberiusza. Pierwszymi mieszkańcami byli poganie. Żydzi nie mogli się tu osiedlać, gdyż miasto powstało na szczątkach dawnego cmentarza, a tego zakazywało żydowskie Prawo. W czasie pierwszego powstania żydowskiego (66-73 po Chr.) założono fortyfikacje, jednak okazały się niepotrzebne, gdyż mieszkańcy rychło się poddali.

Po upadku świątyni jerozolimskiej w 70 roku do Tyberiady przeniósł się Sanhedryn i z czasem Tyberiada stała się znanym ośrodkiem rabinackim. Tyberiada stała się kolebką judaizmu rabinicznego, czyli judaizmu pozbawionego świątyni jerozolimskiej. Tu bowiem, a także w Seforis, działał Jehuda ha-Nasi, kompilator Miszny. Czym dokładnie jest ten pomnik religijnej literatury żydowskiej? Miszna to komentarz do Tory, czyli Pięcioksięgu. Zapisano w nim tzw. tradycję ustną, co do której Żydzi wierzą, że pochodzi od Mojżesza, choć nie została zapisana w Biblii. Miszna posiada charakter filozoficzno – prawny. W pierwszym rzędzie jest zbiorem tradycji nauczania rabinów i praktyk religijnych żydów. Choć powstała praktycznie u początku trzeciego stulecia, zapisane w niej tradycje obejmują okres od II wieku przed Chr. do czasów redakcji dzieła. W przedziale tym mieści się okres życia i działalności Jezusa. Dzieło podzielone na sześć części i zawiera 36 traktatów. Zadziwiające, że ponad połowa treści w nim zapisanych dotyczy kultu sprawowanego w świątyni, która w chwili powstania Miszny od ponad 130 lat już nie istniała. Akcentowanie świętości przybytku ma jasno określony cel: w chwili, gdy świątynia już nie istnieje, to naród izraelski ma stać się święty i całkowicie podporządkowany woli Boga.

Paralelnym do Miszny zbiorem była Tosefta, zawierająca dodatki i uzupełnienia tej pierwszej. Zawiera identyczne porządki i traktaty jak Miszna, z wyjątkiem czterech z nich. Komentarze do Miszny, które zaczęły powstawać od III wieku po Chr., zapisane zostały w Gemarze. Ponieważ opracowywano je w dwu różnych ośrodkach, w Palestynie i Mezopotamii, stąd Talmud, który powstał jako połączenie Miszny z Gemarą, istnieje w dwóch wersjach. Talmud Jerozolimski datuje się zazwyczaj na wiek IV, natomiast Babiloński na początek VI w. A wszystko to wzięło początek w Tybieriadzie.

Nieco na południe od Tyberiady przeprowadzono wykopaliska. Archeolodzy odkryli szczątki stadionu, synagogi i zamku Heroda Antypasa. Gdy chodzi o wątek chrześcijański historii miasta, wiadomo, że nawrócony Żyd o imieniu Józef w IV wieku wybudował tu kościół. Za czasów muzułmańskich został on przekształcony w meczet, jednak od XIX stulecia jest w rękach franciszkanów. Jego prezbiterium jest trójkątne i ma symbolizować łódź wywróconą na brzegu jeziora. W ten sposób nawiązuje się do wezwania kościoła – św. Piotra. Na dziedzińcu stoi statua pierwszego papieża; jest to kopia watykańskiej figury. Z poloników warto zwrócić uwagę na wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej.

Dziś Tyberiada jest jednym z głównych ośrodków rekreacyjnych Izraela. Z zabytków uwagę przykuwają fragmenty potężnych murów obronnych pochodzących z czasów wypraw krzyżowych, a także ruiny synagogi z IV w.

Z historią judaizmu rabinicznego wiąże się także Seforis. Biblia nie wspomina o tym mieście, jednak według starożytnej tradycji chrześcijańskiej, właśnie tu urodzić się miała św. Anna, matka Najświętszej Maryi Panny. Hebrajska nazwa miasta brzmi: Cippori, natomiast pod panowaniem rzymskim znano je jako Diocezarea, na cześć Augusta. Flawiusz określa je pięknym mianem „perły całej Galilei”. Tu mieszkał przez pewien czas wspomniany Jehuda ha-Nasi, twórca Miszny. Miasto stało się także centrum ożywionej dyskusji pomiędzy Żydami a judeochrześcijanami. W VI wieku stało się stolicą biskupią. W tym czasie do wspólnoty chrześcijańskiej w Seforis należeli także poganohrześcijanie.

Kościołem, który pierwotnie wzniesiony był przez krzyżowców, opiekują się franciszkanie. To oni niegdyś prowadzili tu prace wykopaliskowe. Ich rezultatem jest odkrycie na południu miasta mozaikowej posadzki z hebrajską inskrypcją, która wymienia imię Judy – przypuszczalnego fundatora budowli. Archeolodzy udostępnili do zwiedzania także cardo maximus,ruiny głównej ulicy dawnego miasta, fragmenty teatru rzymskiego oraz szczątki dawnego kościoła św. Anny z dobrze zachowaną absydą. Siostry zakonne św. Anny prowadzą w mieście sierociniec. Z połowy XVIII wieku pochodzi zamek, który dumnie wznosi się nad miejscowością.