Judaizm u początków ery chrześcijańskiej

Judaizm u początków ery chrześcijańskiej
Rozprawy Naukowe 46
red. serii: I. Dec
TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej
Wrocław 2003, ss. 195

Opis

W książce autor postawił sobie pytanie o kształt i funkcjonowanie instytucji związanych z judaizmem czasów Jezusa, nie pomijając przy tym zasadniczych wierzeń i zwyczajów żydowskich. Określenie „era chrześcijańska”, użyte w tytule, nie odsyła w tym wypadku do początków Kościoła popaschalnego, lecz jego znaczenie zbiega się z angielskim „christian era” lub „common era”, wskazując na przełom pomiędzy tym, co w literaturze świeckiej określa się wyrażeniem „przed naszą erą” i „nasza era”. Po przedstawieniu źródeł reprezentatywnych dla badanego okresu, zajął się więc kolejno instytucją świątynną, kultem ofiarniczym, dniami i czasami świętymi, prezentacją ugrupowań religijnych, tradycją literacką, instytucją synagogalną i zwyczajami żydowskimi. W prezentacji poszczególnych instytucji, wierzeń i zwyczajów judaizmu sięga często nie tylko – co zrozumiałe – do ksiąg Starego i Nowego Testamentu, ale także do innych źródeł, zasygnalizowanych w pierwszym rozdziale: pism Flawiusza i Filona, apokryfów Starego Testamentu i literatury judeo-hellenistycznej, pism qumrańskich i literatury rabinicznej. Pisma te osadzone są mocno w interesującej autora epoce, bądź przez czas ich powstania, bądź przez zagadnienia w nich poruszane. Zebrany i usystematyzowany w książce materiał dowodzi, że judaizm omawianego okresu przedstawia obraz bardziej bogaty i skomplikowany niż sądzi się zazwyczaj. Różnorodność ta wynika nie tylko z odmiennych przekonań i praktyk różnych grup i stronnictw, ale także ze specyfiki diaspory żydowskiej. Judaizm praktykowany na co dzień był bardziej sposobem życia i widzenia świata niż systemem doktrynalnym. Wydaje się, że więcej kontrowersji dotyczyło praktyk religijnych niż „artykułów wiary”. Każda dziedzina życia regulowana była przez prawo natury religijnej. Fakt ten wynikał z głębokiego przekonania Żydów, że Bóg zainteresowany jest całym człowiekiem, w każdym wymiarze jego życia. Bóg interesuje się jednak nie tylko jednostką; kategoria narodu jako ludu wybranego przez Jahwe, z którym On sam, z własnej inicjatywy, zawiera przymierze, stanowiła o sposobie widzenia życia społecznego i politycznego. Nie istniał rozdział religii i polityki. Ugrupowania religijne zainteresowane były sprawami politycznymi; polityczne bunty przeciw Rzymowi miały podłoże religijne. Książka nakreśla szerokie tło historyczne, kulturowe, religijne i społeczne życia i nauczania Jezusa. Pod wieloma względami porusza zagadnienia środowiska biblijnego. Judaizm miał bez wątpienia wpływ – jak mówi we wstępie ks. prof. H. Langkammer – na „Jezusowe chrześcijaństwo”. Aby poznać ten wpływ, należy najpierw poznać samą religię żydowską. Warto także zauważyć, że struktura książki wyznacza budowę rozprawę pracy habilitacyjnej.

Spis treści

PRZEDMOWA

WSTĘP

I. PROBLEM ŹRÓDEŁ

• JÓZEF FLAWIUSZ
• FILON Z ALEKSANDRII
• APOKRYFY STAREGO TESTAMENTU I LITERATURA JUDEO-HELLENISTYCZNA
• MANUSKRYPTY ZNAD MORZA MARTWEGO
• LITERATURA RABINICZNA

II. ŚWIĄTYNIA

• ZNACZENIE I ŚWIĘTOŚĆ ŚWIĄTYNI
• ŚWIĄTYNIA HERODA
• PERSONEL ŚWIĄTYNNY
• DZIEŃ W ŚWIĄTYNI
  1. Dzień powszedni
  2. Szabat
  3. Święta
     1. Dzień Pojednania
     2. Regalim – święta pielgrzymie.
        • Pascha
        • Święto Tygodni
        • Święto Namiotów
     3. Nowy Rok
     4. Nów księżyca

III. KULT OFIARNICZY

• IDEA I ZNACZENIE OFIARY
• RYT OFIARNICZY
  1. Przedstawienie ofiary
  2. Włożenie rąk na dar ofiarny
  3. Zabicie zwierzęcia i ryt pokropienia
  4. Spalenie (i spożycie) ofiary
• RODZAJE OFIAR
  1. olah
  2. hattat
  3. aszam
  4. zabah szelamim
     1. neder
     2. zebah hattôdah
     3. nedabah
  5. minhah

IV. DNI I CZASY ŚWIĘTE

• DNI ŚWIĄTECZNE NAKAZANE W PRAWIE
  1. Szabat
  2. Jom Kippur
  3. Pesah
  4. Sukkot
  5. Szavuot
  6. Rosz Ha-Szanah
  7. Rosz Hodesz
• DNI ŚWIĄTECZNE DODANE Z BIEGIEM CZASU
  1. Purim
  2. Hanukkah
• ROK SZABATOWY I JUBILEUSZOWY
  1. Rok szabatowy
  2. Rok jubileuszowy

V. UGRUPOWANIA RELIGIJNE

• FARYZEUSZE
  1. Faryzeusze za czasów Chrystusa – rys historyczny
  2. Teologia i praktyki faryzeuszy
• SADUCEUSZE
  1. Saduceusze za czasów Chrystusa – rys historyczny
  2. Wierzenia i praktyki saduceuszy
• QUMRAŃCZYCY – ESSEŃCZYCY
  1. Qumrańczycy – esseńczycy za czasów Chrystusa – rys historyczny
  2. Wierzenia i praktyki qumrańczyków – esseńczyków
• ZELOCI I SYKARYJCZYCY
  1. Zeloci i sykaryjczycy w czasach Chrystusa – rys historyczny
  2. Wierzenia i praktyki zelotów i sykaryjczyków
• UCZENI W PIŚMIE
  1. Uczeni w Piśmie w czasach Chrystusa – rys historyczny
  2. Wierzenia i praktyki uczonych w Piśmie
• HERODIANIE
  1. Herodianie w czasach Chrystusa – rys historyczny
  2. Wierzenia i praktyki Herodian
• SAMARYTANIE
  1. Samarytanie w czasach Chrystusa – rys historyczny
  2. Wierzenia i praktyki Samarytan

VI. TRADYCJA LITERACKA

• PRAWO
• PROROCY
• PISMA
• LITERATURA APOKALIPTYCZNA I INNE PISMA

VII. SYNAGOGA

• ROLA SYNAGOG ZA CZASÓW CHRYSTUSA
• MODLITWA W SYNAGODZE

VIII. NIEKTÓRE ZWYCZAJE

• MODLITWA UŚWIĘCAJĄCA DZIEŃ
• NARODZINY I ŚMIERĆ
  1. Narodziny
     1. Nadanie imienia
     2. Obrzezanie
     3. Wykup pierworodnych
  2. Śmierć i zwyczaje pogrzebowe
• MAŁŻEŃSTWO
  1. Zaręczyny
  2. Zawarcie małżeństwa
  3. Możliwość rozwodu
• ŚLUBY I PRZYSIĘGI
  1. Śluby
  2. Przysięgi
• POSTY I DANINY
  1. Posty
  2. Daniny

POSŁOWIE

WYKAZ SKRÓTÓW

BIBLIOGRAFIA