Sprawozdanie ze spotkania autorów serii Nowego Komentarza Biblijnego do ksiąg Nowego Testamentu
Dnia 29 grudnia br. Odbyło się we Wrocławiu sympozjum komentatorów ksiąg Nowego Testamentu Nowego komentarza biblijnego, który zaczął się już ukazywać w wydawnictwie Edycja Świętego Pawła. Redaktorami nowego komentarza są: ks. prof. Antoni Paciorek (KUL), ks. prof. Roman Bartnicki (UKSW), ks. prof. Tadeusz Brzegowy (PAT), ks. prof. Antoni Tronina (KUL) i ks. prof. Julian Warzecha (UKSW). Słowo otwierające pierwszy tom komentarza napisał jeszcze Jan Paweł II. Stwierdził w nim, że „egzegeza jest taką dyscypliną nauki, która wymaga z jednej strony zastosowania właściwych metod badawczych nie związanych bezpośrednio z teologią, a z drugiej domaga się głębokiej wiary w Chrystusa, Syna Bożego, w którym Objawienie dokonało się w pełni”. Autorzy komentarzy wyjaśniają poszczególne perykopy na kilkustopniowej drodze. Etap pierwszy wprowadza w zagadnienia literackie, obejmujące krytykę tekstu, strukturę perykopy oraz historię tradycji i redakcji. Drugi etap to zasadnicze objaśnienie tekstu, wiersz po wierszu. Etap ostatni wreszcie to omówienie aspektu kerygmatycznego perykopy, który pozwala wydobyć zasadnicze orędzie. Po każdej z perykop podana została także najnowsza bibliografia z danego zakresu.
We wrocławskim spotkaniu, które odbyło się w obecności ks. arcybiskupa metropolity prof. Mariana Gołębiewskiego, wzięli udział polscy egzegeci, profesorowie uczelni teologicznych: A. Paciorek, R. Bartnicki, A. Malina, Haręzga, R. Pindel, S. Hałas, S. Mędala, A. Sikora, M. Rosik, a także przedstawiciel wydawcy, Edycji Świętego Pawła.
Ks. prof. Antoni Paciorek wygłosił referat na temat: „Regula fidei drogą odczytywania i przekazywania Objawienia Bożego”. Starożytna zasada zwana „regułą wiary” pozwalała zachować prawowierną, zgodną z nauką Kościoła interpretację Pisma Świętego. Oprócz żywej Tradycji, obejmowała ona także lex orandi, zwyczaje chrześcijańskie, naukę biskupów będącą w nurcie magisterium Ecclesiae. Już od czasów apostolskich reguła wiary rozumiana jako zestaw podstawowych zasad wiary chrześcijańskiej, uwypuklała główne treści wiary, służyła pomocą w interpretacji Biblii i ukazywała prawowierną Tradycję, w odróżnieniu od tej, na którą powoływali się twórcy herezji. Hermeneutycznym principium dla egzegety winien być sam Kościół i jego wiara. Jest to terminus a quo współczesnej egzegezy; terminus ad quem ustanawia natomiast Duch Święty, który ożywia interpretację i wskazuje nowe, przystosowane do współczesnych potrzeb odczytanie tekstów natchnionych.
Drugie wystąpienie wygłosił ks. dr hab. Mariusz Rosik; jego temat brzmiał: „Nowy Testament a literatura antyczna. Nawiązywanie do tekstów literatury antycznej w komentarzach do ksiąg biblijnych”. Komentując Biblię, często sięga się po teksty pisarzy antycznych, które mogły stać się inspiracją dla autorów biblijnych. Ukazuje się podobieństwa literackie, podobne motywy i idee. Bada się słownictwo, strukturę zdań i całych perykop, by wykazać, że autor biblijny mógł znać tradycje literackie ludów starożytnych i pełną garścią czerpać z nich w przekazywaniu prawd natchnionych. Wszystko to jest jak najbardziej słuszne, natomiast wydaje się koniecznym podkreślenie, że samo dostrzeżenie podobieństw tekstu biblijnego do utworu literatury starożytnej, czy to powstałej wśród ludów bliskowschodnich, czy też w kulturze grecko-helleńskiej, jest zatrzymaniem się w połowie drogi. Nie wolno zatrzymywać się jedynie na studiach komparatystycznych, zestawiając wyniki analiz literackich. Konieczne jest uzasadnienie teologiczne owych zapożyczeń czy wpływów. Autor biblijny przejmując (bezpośrednio lub pośrednio) jakiś model literacki z pozabiblijnych dzieł, dostosowywał go do przyjętych przez siebie założeń teologicznych. Wydaje się, że ten jego redakcyjny wysiłek przepracowania teologicznego winien być dostrzeżony w komentarzach.
W ramach dyskusji omówiono kwestie techniczne przygotowania komentarzy (terminy, kwestie używania transkrypcji, skrótów ksiąg pozabiblijnych, strukturę komentarza itp.). Poruszono także szeroki problem, w jaki sposób nowotestamentaliści polscy mogliby pomóc duszpasterstwu biblijnemu w Polsce. Postawiono postulat, aby za serią komentarzy powstała także seria „geistliche Schriftlesung”, duchowej i duszpasterskiej lektury Biblii. Należałoby ją opracować w kluczu liturgicznym jako komentarze do czytań na każdy dzień. Zauważono także potrzebę publikacji nowego wstępu ogólnego do Pisma Świętego oraz przygotowania materiałów do prowadzenia ćwiczeń z egzegezy biblijnej, odbywających się w ramach uniwersytetów i wydziałów teologicznych. Z punktu widzenia duszpasterskiego okazuje się naglącą potrzebą znalezienie metod przekazu przełożenia wyników nauk biblijnych na potrzeby wiernych. Chodzi o konkretne zastosowanie słowa Bożego w codziennym życiu. Wszystkie te inicjatywy mogłyby być kierowane przez powstające w Polsce Dzieło Biblijne im. Jana Pawła II. W wymiarze archidiecezjalnym prowadzone są już bądź przygotowywane inicjatywy: Verbum cum musica, dwuletnie podyplomowe studia biblijne, Diecezjalna Niedziela Biblijna oraz tzw. kwadrans biblijny, czyli dziesięciominutowa lektura Biblii w rodzinie, przynajmniej raz w tygodniu.
Kolejne spotkanie autorów komentarzy do ksiąg Nowego Testamentu, ukazujących się w serii Nowy komentarz biblijny ustalono za rok. Odbędzie się ono w Katowicach.