Rozszerzanie filakterii – zawężanie serc
Tuż przed wejściem do synagogi usytuowanej przy najświętszym miejscu wyznawców judaizmu – Murze Płaczu – ustawiono kilka stolików, przy których sprawni skrybowie kaligrafują hebrajskie teksty na karteczkach, wkładanych później do filakterii. Filakterie, zwane po hebrajsku teffilin, to ozdobne pudełeczka, które Żydzi w czasie uroczystych modlitw przywiązują sobie do czoła i rąk. Dość dosłownie odczytują nakaz: „Weźcie sobie przeto te moje słowa do serca i duszy. Przywiążcie je sobie jako znak na ręku. Niech one będą wam ozdobą między oczami” (Pwt 11,18).
O jakie słowa chodzi? Co wypisano na drogim papierze? W filakteriach umieszcza się fragment Tory, który żyjący w I wieku rabbi Hillel uznał za streszczenie całej etyki judaizmu: przykazanie miłości Boga i bliźniego. Każdy Żyd, przywiązując przed modlitwą filakterie do rąk i czoła, przypomina sobie, że winien kochać Boga ze wszystkich sił, całym sercem, duszą i umysłem, a bliźniego darzyć miłością jak samego siebie. Tymczasem już w czasach Jezusa niektórzy zdawali się bardziej dbać o zewnętrzne przejawy religijności niż miłość.
To ich właśnie spotyka Jezusowy zarzut: „Wszystkie swe uczynki spełniają w tym celu, aby się ludziom pokazać. Rozszerzają swoje filakterie i wydłużają frędzle u płaszczów” (Mt 23,5). Według obecnego prawa żydowskiego, nie ma obowiązku nakładania filakterii w szabat i święta. To jednak nie zwalnia nikogo od praktykowania miłości, ani w szabat, ani w dzień powszedni. W przeciwnym razie może się okazać, że proporcje zostały zachwiane: im większe filakterie, tym mniej serca okazywanego potrzebującym.
Jezus – nowy Mojżesz
Mateusz tak komponuje swoją Ewangelię, aby ukazać Jezusa jako nowego Mojżesza. Wiele zabiegów świadczy o tym, iż właśnie takie jest jego zamierzenie teologiczne. Mateusz całe nauczanie Jezusa podzielił na pięć części i zamieścił w swojej ewangelii pięć wielkich mów Jezusa – na zasadzie analogii do Pięcioksięgu. Jak Mojżesz dał Izraelitom Pięcioksiąg, tak teraz Jezus daje rodzącemu się Kościołowi nowe Prawo – nowy Pięcioksiąg, w którym zwiera swoje nauczanie.
Istnieją wszakże jeszcze inne elementy, które świadczą o tym, iż Mateusz świadomie ukazuje Jezusa jako nowego Mojżesza. Już w rodowodzie Jezusa zamieścił imiona pięciu kobiet, co również wskazywać może na Pięcioksiąg. W Ewangelii Dzieciństwa (Mt 1-2) ewangelista ukazuje, że życie Jezusa posiada wiele cech wspólnych z życiem Mojżesza. Mojżesz po zabiciu Egipcjanina musiał uciekać z Egiptu i szukać schronienia na pustyni. Po śmierci faraona Mojżesz mógł powrócić do Egiptu. Jezus odwrotnie, prześladowany jako dziecko przez króla Heroda, musi uchodzić ze swojej ojczyzny i chroni się w Egipcie. Kiedy Herod umiera, Jezus powraca do swojej ojczyzny. Mojżesz wyprowadza naród wybrany z niewoli w Egipcie i przez czterdzieści lat wiedzie go po pustynnych drogach; Jezus również wychodzi na pustynię, gdzie przez czterdzieści dni jest kuszony przez diabła i odpiera jego ataki.
Kwestia prymatu
Jezus stwierdza, że uczeni w Piśmie i faryzeusze uzurpują sobie prawo do zasiadania na katedrze Mojżesza, a więc do tego, by być prawowiernymi nauczycielami narodu wybranego. Jak wiemy, to Jezus jest nowym Mojżeszem. Swą władzę Jezus przekazał Piotrowi i jego następcom. Używa jej on przede wszystkim wtedy, gdy przemawia ex cathedra.
Jezus stwierdza także, że faryzeusze „wiążą ciężary wielkie”, choć sami ruszyć ich nie chcą. Tę samą władzę przekazał Piotrowi i jego następcom w słowach: „Cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16,19).
Jezus stwierdza wreszcie, że faryzeusza „zamykają” innym wejście do królestwa niebieskiego, a sami też nie wchodzą. Piotrowi natomiast przekazuje klucze królestwa: „I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16,19).
Potrójna władza faryzeuszy jako przywódców duchowych Izraela: przemawianie ex cathedra, władza kluczy oraz władza związywania i rozwiązywania – zostaje przekazana Piotrowi i jego następcom. Tak właśnie kształtowała się instytucja prymatu
Audycja „Głos na pustyni” w Radio „Wrocław” w każdą niedzielę o 6.50
Polub stronę na Facebook