Archeolog czyta Biblię. Arka Przymierza. Od Synaju do Aksum
J. Klinkowski
red. M. Rosik
TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej
Wrocław 2010
Opis
Tym razem autor zabiera czytelnika na wędrówkę śladami Arki Przymierza. Rozpoczynamy ją u podnóża Góry Synaj. W zmiennych kolejach losu Narodu Wybranego, w epoce sędziów, Arka Przymierza była wsparciem, ale też doświadczała chwil zapomnienia. Król Dawid nadał jej obecności pośród ludu szczególne znaczenie. Centrum jego królestwa stała się Jerozolima, a w niej kult Boga, którego tronem była Arka. Obecność Arki wyrażała jedność wiary całego Izraela, ale też sankcjonowała jedynego władcę, jakim był Dawid. Salomon zbudował Świątynię, a w jej Miejscu Najświętszym umieścił Arkę. Początkowo Arka była prawdopodobnie wynoszona przez kapłanów, aby lud mógł oddać jej cześć, aż w końcu stała się dostępna tylko w dzień Jom Kippur dla arcykapłana, który sprawował obrzędy pojednania. Zmieniała się również funkcja teologiczna Arki. W pierwszej fazie podboju Ziemi Obiecanej służyła jako źródło mocy w walce, później przeważał obraz tronu Bożego, a po reformie Jozjasza prezentowano ją jako miejsce przechowywania Prawa.
Wędrując wraz z Arką przez dzieje Izraela, zostajemy zaskoczeni tajemniczymi okolicznościami zniknięcia Arki. Śledząc losy jej kultu w Świątyni Jerozolimskiej, nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie, w którym momencie została zabrana ze Świątyni lub zniszczona?
W poszukiwaniu dalszych losów Arki przenosimy się do Etiopii, gdzie jej kult jest żywy aż do chwili obecnej. Poznając dzieje Etiopii, spotkamy wyznawców pierwotnej formy judaizmu oraz chrześcijan o specyficznej formie religijności łączącej elementy judaizmu z nauką Ewangelii. Teksty biblijne stwierdzają, że między mieszkańcami Etiopii i narodem wybranym istniały ścisłe związki, dalej utrzymane przez rodzący się pierwotny Kościół. Związki te zostały owiane legendarną opowieścią o wizycie królowej Saby u Salomona i przeniesieniu Arki Przymierza do Etiopii. Według tradycji w starożytnej stolicy Etiopii – Aksum – w kościele Najświętszej Maryi Panny jest przechowywana Arka. Książka zabiera czytelnika na duchową wędrówkę do kościołów etiopskich. W ich architekturze pobrzmiewają elementy przypominające Świątynię Jerozolimską. W Lalibeli można podziwiać najpiękniejsze kościoły wykute w skale i uświadomić sobie, że spotykamy się z ludem o wielkiej wierze, której owocem jest ten cud architektury. Autor zapoznaje nas ze zwyczajami liturgicznymi Kościoła etiopskiego, kalendarzem etiopskim, u genezy którego leżą wpływy egipskie.
Kościół etiopski przechował obecność Arki, wiążąc jej funkcję starotestamentalną uobecniania Boga, poprzez zachowywanie Jego prawa, z obecnością Chrystusa, który przyszedł na świat przez Maryję. Maryja stała się Arką rodzącą Chrystusa, a ołtarz, w którym umieszczony jest tabot – kamienne tablice Prawa, rodzi w liturgii Chrystusa.
Spis treści
I. Znaczenie i funkcja Arki
II. Próby ustalenia czasu zaginięcia Arki
III. Dzieje Etiopii
IV. Kraina Kusz i jej mieszkańcy w tekstach biblijnych
V. Legenda o wizycie królowej Saby u Salomona
VI. Aksum – sanktuarium Arki
VII. Kompozycja architektoniczno-teologiczna kościołów etiopskich
VIII. Życie duchowe i liturgiczne w Kościele etiopskim
IX. Geneza i rozwój kalendarza etiopskiego