Jezus i jego misja

by ks. Mariusz Rosikin Książkion Posted on

Jezus i jego misja
W kręgu orędzia Ewangelii synoptycznych
Studia Biblica 5
red. serii: H. Witczyk
Instytut Teologii Biblijnej VERBUM
Kielce 2003, ss. 298

 

Opis

Książka składa się z czterech zasadniczych części, przedstawiających kolejno: Ewangelię Dziecięctwa, nauczanie, działalność taumaturgiczną Jezusa oraz wydarzenia związane z Jego męką, śmiercią i zmartwychwstaniem. Proponowana konstrukcja książki nie oznacza, że jest ona próbą zaprezentowania wszystkich aspektów misji Jezusa; jest raczej usiłowaniem spojrzenia na tę misję przez pryzmat konkretnych nauk przez Niego wygłaszanych i wybranych wydarzeń z Jego życia. Dlatego właśnie metodą selektywną wyodrębniono jedenaście perykop i dwie wypowiedzi Jezusa, by dokonać ich szczegółowej analizy egzegetycznej i interpretacji teologicznej. Przy prezentacji Ewangelii Dziecięctwa i wydarzeń związanych z misterium paschale dużą uwagę zwrócono na nakreślenie zasadniczych elementów teologii poszczególnych ewangelistów, nie pomijając jednak badań gatunkowych. W dwóch zasadniczych częściach książki, a mianowicie w prezentacji nauczania Jezusa i Jego działalności Cudotwórcy, stosunkowo dużo miejsca poświęcono omówieniu głównych gatunków literackich w obydwu tych nurtach. Formy literackie, zarówno te o charakterze dyskursywnym, jak i narracyjnym, przedstawiono na tle rezultatów nauki o gatunkach w literaturze starożytnej Grecji i Rzymu, oraz wiedzy o literaturze powstałej na gruncie semickim, zwłaszcza w świecie judaizmu i Starego Testamentu. Korzystając z osiągnięć biblijnej genologii literackiej, omówiono również zasadnicze elementy poszczególnych gatunków w Nowym Testamencie. W analizie egzegetycznej wybranych perykop posłużono się metodą krytyki kompozycji (ang. Composition Criticism). W analizie krótkich wypowiedzi Jezusa wybrano inną drogę: postanowiono ukazać główne rysy rozwoju tych idei nie tylko w świecie Biblii (Starego i Nowego Testamentu), ale także w kręgu myśli, która również mogła wpłynąć (i najczęściej wpływała) na autorów ewangelii, a więc w ramach judaizmu i w literaturze greckiej i rzymskiej. Novum książki – jak zauważył w jej wstępie ks. prof. J. Kudasiewicz – jest to, że nie tylko wprowadza ona w treść ewangelii synoptycznych, jak czynią to dotychczasowe opracowania polskie, ale przybliża do żywej osoby Jezusa, do Jego słów i czynów, dokonanych dla naszego zbawienia. „Autor zrobił krok naprzód – pisze prof. Kudasiewicz – od ewangelii do Jezusa Chrystusa”. Ta koncentracja na osobie Jezusa nie pozostała bez wpływu na kształt pracy habilitacyjnej, w której właśnie osoba Jezusa, Jego postawa i nauczanie, konfrontowane są w judaizmem Jego czasów. Warto również zauważyć skupienie uwagi na dziele Markowym: wszystkie analizowane opisy cudów, a także opis śmierci Jezusa ukazany w perspektywie Jego chrztu w Jordanie, wybrane zostały z dzieła Markowego, które stanowiło przedmiot badań rozprawy habilitacyjnej. Egzegeza narracji aretalogicznych pozwoliła na wydobycie novum cudów Jezusowych w stosunku do cudów znanych z tradycji judaistycznej; to właśnie zagadnienie wyznaczyło tematykę jednego z rozdziałów pracy habilitacyjnej. Nie można pominąć też analizy opisu śmierci Jezusa, z którego zaczerpnięty został symbol relacji Jezus – judaizm, a mianowicie znak rozdartej zasłony przybytku w Jerozolimie.

 

Spis treści

PRZEDMOWA

WSTĘP

ROZDZIAŁ I: EWANGELIA DZIECIĘCTWA

  1. Kwestie wprowadzające
    1. Ewangelia Dziecięctwa według św. Mateusza
      • Rodowód Jezusa
      • Dziewicze poczęcie
      • Narodzenie Jezusa z Nazaretu
      • Cytaty starotestamentalne w Ewangelii Dzieciństwa
      • Analogia: Mojżesz – Jezus
    2. Ewangelia Dziecięctwa według św. Łukasza
      • Zapowiedź i narodzenie Jana Chrzciciela
      • Zapowiedź i narodzenie Jezusa
      • Hymny: Magnifikat, Benedicutus, Nunc dimittis
      • Cykl świątynny
      • Analogia: Jan Chrzciciel – Jezus
  2. Analiza egzegetyczna wybranych perykop
    1. Narodzenie Jezusa: Łk 2,1-7
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne
    2. Ucieczka do Egiptu: Mt 2,13-15
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne

ROZDZIAŁ II: W KRĘGU NAUCZANIA JEZUSA

  1. Kwestie wprowadzające – główne gatunki literackie w nurcie nauczania Jezusa
    1. Logia
      • Logia w literaturze greckiej
      • Logia w Starym Testamencie i literaturze judaistycznej
      • Logia w Nowym Testamencie
    2. Makaryzmy
      • Makaryzmy w literaturze greckiej
      • Makaryzmy w Starym Testamencie i literaturze judaistycznej
      • Makaryzmy w Nowym Testamencie
    3. Przypowieści
      • Przypowieści w literaturze greckiej i rzymskiej
      • Maszal w Starym Testamencie i literaturze judaistycznej
      • Przypowieści w Nowym Testamencie
    4. Mowy
      • Mowy w literaturze greckiej i rzymskiej
      • Mowy w starym Testamencie i literaturze judaistycznej
      • Mowy w Nowym Testamencie
  2. Analiza egzegetyczna wybranych relacji z nauczania Jezusa
    1. Logion o pragnieniu Jezusa, by zapłonął ogień: Łk 12,49
      • „Ogień” w Starym Testamencie
      • „Ogień” w Nowym Testamencie
      • „Przyszedłem na ziemię rzucić ogień” (Łk 12,49)
    2. Makaryzm o czyniących pokój: Mt 5,9
      • Biblijna idea pokoju
      • Idea synostwa Bożego a siódme błogosławieństwo
      • Wprowadzający pokój nazwani będą synami Bożymi
    3. Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie: Łk 10,30-35
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne
    4. Mowa Jezusa w synagodze w Nazarecie: Łk 4,16-30
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne

ROZDZIAŁ III: DZIAŁALNOŚĆ CUDOTWÓRCZA JEZUSA

  1. Kwestie wprowadzające
    1. Terminologia cudów
    2. Genologia cudów
      • Uzdrowienia
      • Wskrzeszenia
      • Egzorcyzmy
      • Cuda nad naturą
    3. Teologia cudów
      • Charakter teofanijny cudu
      • Charakter mesjański cudu
      • Charakter soteriologiczny cudu
      • Charakter eklezjotwórczy cudu
      • Charakter motywacyjny cudu
  2. Analiza egzegetyczna wybranych narracji aretalogicznych
    1. Uzdrowienie człowieka sparaliżowanego: Mk 2,1-12
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne
    2. Wskrzeszenie córki Jaira: Mk 5,21-24a.35-43
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne
    3. Egzorcyzm córki Syrofenicjanki: Mk 7,24-30
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne
    4. Cud nad naturą – rozmnożenie chleba: Mk 8,1-10
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne

ROZDZIAŁ IV: HISTORIA MĘKI, ŚMIERCI I ZMARTWYCHWSTANIA

  1. Męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa w relacjach synoptyków
    1. Męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa w relacji Marka
    2. Męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa w relacji Mateusza
    3. Męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa w relacji Łukasza
  2. Analiza egzegetyczna wybranych perykop
    1. Ustanowienie Eucharystii: Łk 22,19-20
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne
    2. Śmierć Jezusa: Mk 15,33-39
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne
    3. Zmartwychwstanie – relacja o pustym grobie: Łk 24,1-12
      • Wyodrębnienie perykopy
      • Struktura perykopy
      • Analiza egzegetyczna
      • Kontekst perykopy
      • Teksty paralelne