Może dla niektórych zabrzmi to obrazoburczo, ale trzeba powiedzieć jasno: Jezus był Żydem – wyznawcą judaizmu i nie chciał złożyć nowej religii. W judaizmie kapłanami byli tylko mężczyźni. Gdyby Jezus postanowił inaczej – powinien był to uroczyście ogłosić. Tymczasem w Ewangeliach brak takiej deklaracji. Mamy za to coś dokładnie odwrotnego: Jezus buduje hierarchię na wzór hierarchii kapłańskiej Starego Testamentu. I o dziwo – są tam najprawdopodobniej sami mężczyźni.
Obok Piotra, któremu przypadło pierwsze miejsce wśród apostołów, pojawia się krąg trzech spośród uczniów. Oprócz Piotra, stanowią go także Jakub i Jan. Wszystkim trzem Jezus zmienił imiona. Szerszy krąg uczniów Jezusa to oczywiście grono Dwunastu. Wszyscy są bezpośrednio powołani przez Jezusa i zaproszeni do współpracy w głoszeniu dobrej nowiny i rozszerzaniu królestwa Bożego (Mt 10,1-2; 19,28; Mk 3,13-15; Łk 9,1; 22,30; J 6,67). Grono to było tak istotne dla Jezusa i pierwotnego Kościoła, że po zdradzie i śmierci Judasza należało je uzupełnić.
Jeszcze szerszy krąg uczniów stanowi siedemdziesięciu. Również oni są posłani przez Nauczyciela z Nazaretu do pełnienia misji analogicznej do tej, którą spełniało Dwunastu (Łk 10,1-20). W niektórych rękopisach zamiast o siedemdziesięciu, mowa jest o siedemdziesięciu dwóch uczniach. Wszystko dlatego, że kopiści starali się uzgodnić liczbę uczniów Jezusa z liczbą starszych Izraela wezwanych przez Mojżesza do Namiotu Spotkania (Wj 24,1-11; Lb 11,16-17). Dwóch z nich – Eldad i Medad – nie skorzystało z zaproszenia, ale i ich ogarnął Duch Pański w obozie (Lb 11,26-30). W obydwu wariantach tekstualnych chodzi więc o ten sam krąg starszych wezwanych przez Mojżesza.
Poza tymi kręgami – Piotr, trzech uczniów (Piotr, Jakub i Jan), Dwunastu i siedemdziesięciu (dwóch) – ewangeliści nie specyfikują dodatkowych grup. Mówią ogólnie o uczniach czy tłumach słuchających Jezusa i o kilku kobietach towarzyszących Mu.
Na tak zarysowanym tle kręgów uczniów gromadzących się wokół Jezusa i towarzyszących Mu podczas publicznej działalności spójrzmy teraz na opis osób pełniących funkcje kapłańskie, towarzyszące Mojżeszowi podczas zawierania przymierza u stóp Synaju:
I rzekł [Pan] do Mojżesza: «Wstąp do Pana, ty, Aaron, Nadab, Abihu i siedemdziesięciu ze starszych Izraela i oddajcie pokłon z daleka. Mojżesz sam zbliży się do Pana, lecz oni się nie zbliżą i lud nie wstąpi z nim. Wrócił Mojżesz i obwieścił ludowi wszystkie słowa Pana i wszystkie Jego zlecenia. Wtedy cały lud odpowiedział jednogłośnie: «Wszystkie słowa, jakie powiedział Pan, wypełnimy». Spisał więc Mojżesz wszystkie słowa Pana. Nazajutrz wcześnie rano zbudował ołtarz u stóp góry i postawił dwanaście stel, stosownie do liczby dwunastu pokoleń Izraela. Potem polecił młodzieńcom izraelskim złożyć Panu ofiarę całopalną i ofiarę biesiadną z cielców. Mojżesz zaś wziął połowę krwi i wylał ją do czar, a drugą połową krwi skropił ołtarz. Wtedy wziął Księgę Przymierza i czytał ją głośno ludowi. I oświadczyli: «Wszystko, co powiedział Pan, uczynimy i będziemy posłuszni». Mojżesz wziął krew i pokropił nią lud, mówiąc: «Oto krew przymierza, które Pan zawarł z wami na podstawie wszystkich tych słów». Wstąpił Mojżesz wraz z Aaronem, Nadabem, Abihu i siedemdziesięciu starszymi Izraela. Ujrzeli Boga Izraela, a pod Jego stopami jakby jakieś dzieło z szafirowych kamieni, świecących jak samo niebo. Na wybranych Izraelitów nie podniósł On swej ręki, mogli przeto patrzeć na Boga. Potem jedli i pili (Wj 24,1-11).
Porównując dane wynikające z tego opisu z informacjami przedstawionymi powyżej, a dotyczącymi poszczególnych kręgów uczniów Jezusa dochodzimy do wniosku, że Jezus zupełnie świadomie tworzył grono swych naśladowców na wzór „hierarchii kapłańskiej” zgromadzonej u stóp Synaju. Znaczenie Piotra wydaje się być odzwierciedleniem Najwyższego Kapłana Aarona. Ścisłe grono trzech uczniów Jezusa (Piotr, Jakub i Jan) odpowiada trzem najbliższym współpracownikom Mojżesza: Aaron, Nadab i Abihu. Dwunastu apostołów to odpowiednik dwunastu młodych mężczyzn, przedstawicieli każdego z pokoleń Izraela, którym Mojżesza nakazał złożyć ofiarę całopalną i biesiadną z cielców. I wreszcie siedemdziesięciu uczniów Jezusa nawiązuje do grupy siedemdziesięciu starszych Izraela. Ponad nimi wszystkimi stoi Jezus, który nie jest zaliczany ani do grona trzech uczniów, ani do Dwunastu, a tym bardziej do siedemdziesięciu. Jest więc odpowiednikiem Mojżesza, co można uwidocznić w następującym schemacie:
Mojżesz i hierarchia kapłańska | Jezus i Jego uczniowie |
Mojżesz | Jezus |
Najwyższy Kapłan: Aaron | Pierwszy z apostołów: Piotr |
Krąg trzech: Aaron, Nadab, Abihu | Krąg trzech: Piotr, Jakub, Jan |
Dwunastu młodzieńców z dwunastu pokoleń Izraela | Dwunastu apostołów,
przedstawicieli dwunastu pokoleń Izraela |
Siedemdziesięciu starszych Izraela | Siedemdziesięciu uczniów Jezusa |
Polub stronę na Facebook