Wieczór z Biblią

Jeśli Jan w Prologu świadomie nawiązuje do pierwszych zdań Księgi Rodzaju (co raczej nie ulega wątpliwości), czyli do pierwszego opisu stworzenia, nie jest wykluczone, że w zakończeniu swego dzieła równie świadomie odwołuje się do wydarzeń z rajskiego ogrodu. Rabini tworzący Misznę lubowali się w grze słów. W tradycji rabinicznej utarło się powiedzenie: „W jaki sposób…

Ewangelia Łukaszowa rozpoczyna się od opisu sceny rozgrywającej się w świątyni jerozolimskiej: Zachariasz otrzymuje objawienie o narodzinach Jana Chrzciciela. Ewangelię kończy również scena rozgrywająca się w świątyni: uczniowie trwają na modlitwie. Pomiędzy tą klamrą spinającą całe dzieło, Łukasz zawarł najistotniejsze wydarzenia z życia Jezusa, ujmując je w schemat wędrówki. Zasadnicza więc oś geograficzna trzeciej Ewangelii…

Marek dąży do wyznaczonego sobie celu za pomocą specyficznego rozmieszczenia kluczowych perykop. Po zapowiedzi głównych tytułów chrystologicznych (Mk 1,1), ewangelista w pierwszej części swego dzieła (do Mk 8,29) koncentruje się na argumentacji, że Jezus jest Mesjaszem, w drugiej natomiast (do Mk 15,39) objawia synostwo Boże Jezusa. Objawienie to jest już zapowiedziane w scenie chrztu Jezusa…

Na ostatni etap kształtowania się Ewangelii synoptycznych składa się praca redakcyjna ewangelistów. Każdy z nich porządkował zebrany materiał, dzielił go na odpowiednie partie, grupował różne zapiski, by poprzez pracę redakcyjną nadać im odpowiedni kształt. Ewangeliści nie zapisali wszystkiego, co wiedzieli o życiu i działalności Jezusa. Raczej wybierali ten materiał, który odpowiadał ich celom teologicznym, a…

Wśród ewangelistów szczególną troskę o systematyczną prezentację nauczania Jezusa ujętego w mowy przejawia Mateusz. Ewangelista adresował swe dzieło do chrześcijan pochodzenia żydowskiego. Zdając sobie sprawę ze znaczenia Pięcioksięgu dla religii judaistycznej, tak skonstruował swoją ewangelię, że zamieścił w niej pięć wielkich mów Jezusa. Sama idea pięciu mów niesie już ze sobą przesłanie: dobra nowina o…

Ważny etap w procesie kształtowania się ostatecznego tekstu Ewangelii konstytuuje tradycja ustna złączona z pierwszymi próbkami literackimi. Przekazując w sposób ustny treść dobrej nowiny starano się, by uczynić to w sposób klarowny i ułatwić jej zapamiętanie. Korzystano przy tym z ukształtowanych już metod dydaktycznych, wypracowanych w środowisku judaistycznym. Wiadomą jest rzeczą, że Żydzi (zwłaszcza o…

Na początku ubiegłego stulecia niemiecki uczony Rudolf Bultmann, który wykładał przez pewien czas we Wrocławiu (tu przypuszczalnie powstało jego główne dzieło Die Geschichte der synoptischen Tradition, wydane w 1921 w Getyndze), wysunął postulat, zwany socjologicznym. Postulat ten głosi, iż pierwotna wspólnota chrześcijańska była twórcza, czyli sama wytwarzała tradycje o Jezusie z Nazaretu. Środowiskiem powstania nauk…

U początków dzieł literackich zwanych ewangeliami leży fakt historyczny. Jest nim życie i publiczna działalność Jezusa Chrystusa. Nie ulega wątpliwości, że historyczność Jezusa – choć niegdyś podważana, głównie z racji ideologicznych – jest faktem potwierdzonym. Świadczą o tym pisma starożytnych pisarzy niechrześcijańskich. Warto wymienić wśród nich Tacyta, Pliniusza Młodszego i Józefa Flawiusza. Niektórzy dołączają do…

Ewangelie Marka, Mateusza i Łukasza zwane są powszechnie synoptycznymi. Grecki termin synopsis oznacza spojrzenie ogarniające całość przedmiotu (syn – „łącznie”, „z”, optikos – „widziany”). Rzeczywiście, jeśli tekst tych ewangelii napisać w kolumnach obok siebie i spojrzeć nań całościowo, bardzo łatwo dostrzec liczne podobieństwa i różnice pomiędzy nimi. Całościowe spojrzenie na tekst tych trzech pierwszych zamieszczonych…