Miłosierny Ojciec

Przypowieść o synu marnotrawnym – czy jak chcą niektórzy: o miłosiernym ojcu – przez stulecia inspirowała malarzy, pisarzy, ale i zwykłych wierzących, którzy stawiali sobie pytanie o to, jaki jest Bóg. Gdy słyszymy te słowa Jezusa, chyba wszyscy mamy przed oczyma obraz Rembrandta, „Powrót syna marnotrawnego”, zawieszony w petersburskim Ermitażu. Stojąca postać ojca z narzuconym …

Kłopoty z przypowieściami

Rzeczownik parabole ma w Nowym Testamencie szersze znaczenie niż tylko porównanie. Służy na oznaczenie gatunków literackich, którym dzisiejsza genologia nadaje nazwy: przypowieść, alegoria, alegoreza. Warto przy tym zaznaczyć, że nauka o literaturze w polskich wydaniach podręcznikowych jasno rozróżnia rodzaje i gatunki literackie. Wśród rodzajów wymienia się trzy główne nurty: lirykę, epikę i dramat. Wszystkie mniejsze …

Miłosierny Samarytanin

fot. M. Rosik Przez długie stulecia posługiwano się w Kościele propozycją interpretacji przypowieści Augustyna, według której: człowiek napadnięty i pobity to Adam; rozbójnicy to diabeł i jego aniołowie; kapłan i Lewita reprezentują kapłaństwo i służbę świątynną Starego Testamentu, które nie mogą posłużyć do zbawienia; Samarytaninem jest sam Chrystus, gospodą – Kościół, a oliwa i wino …

Niebiańskie budowanie

Przypowieści Jezusa posiadają najczęściej strukturę sceniczną: scena wprowadzająca – scena centralna – scena końcowa. W przypadku przypowieści znanej jako „dobra lub zła budowa” (choć w tym wypadku lepiej użyć łacińskiego terminu: similitudo – podobieństwo, lub po prostu: porównanie), struktura ta powtórzona jest dwukrotnie: budowa domu – napór sił przyrody – przetrwanie domu; budowa domu – …

Ciasna brama i wąska droga

W zakończeniu Kazania na Górze Mateusz zamieścił Jezusowy logion o ciasnej bramie i wąskiej drodze: „Wchodźcie przez ciasną bramę! Bo szeroka jest brama i przestronna ta droga, która prowadzi do zguby, a wielu jest takich, którzy przez nią wchodzą. Jakże ciasna jest brama i wąska droga, która prowadzi do życia, a mało jest takich, którzy …

Jezus uzdrawia epileptyka

W starożytnym Izraelu epileptyków uważano za ludzi będących pod panowaniem szatana; nie rozróżniano więc pomiędzy uzdrowieniem a egzorcyzmem. W tym wypadku epilepsja widziana była jako opętanie – bezpośredni wpływ złego ducha na ciało człowieka. Do Jezusa przybliża się pewien człowiek, który pada przed Nim na kolana; gest ten jest wyrazem usilnej prośby skierowanej do Jezusa. …

Zachęta do podjęcia krzyża

W Mowie Misyjnej Jezus wzywa swych uczniów: „Kto nie bierze swego krzyża, a idzie za Mną, nie jest Mnie godzien” (Mt 10,38). Czym jest krzyż, do którego podjęcia zachęca Jezus? Jak właściwie odczytać sens tej wypowiedzi? Logion ten powraca na kartach Ewangelii kilkukrotnie: „Jeśli kto chce pójść za Mną, niech się zaprze samego siebie, niech …

Złota zasada

Choć sama nazwa „złota zasada” sięga siedemnastego wieku, to myśl, którą zasada ta wyraża jest dużo wcześniejsza. Antyczni formułowali ją na dwa sposoby, negatywnie i pozytywnie. „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe” lub „czyń innym tak, jakbyś chciał, aby tobie czyniono” – to dwie strony złotej zasady, jak awers i rewers złotej monety. I nie …

Początek działalności Jezusa

Zaledwie kilka wierszy po rozpoczęciu dzieła Marek powraca do zapisanego w tytule tytułu chrystologicznego „Syn Boży”. Scena chrztu Jezusa stanowi punkt kulminacyjny wstępnej części dzieła Markowego, przy jednoczesnym wskazaniu na wypełnienie się misji Jana Chrzciciela, która tu jest potwierdzona przez znaki towarzyszące: wizja Ducha Świętego zstępującego z nieba i głos Ojca, obwieszczający Boże synostwo Jezusa. …

Ewangelie Dzieciństwa

Ewangelią Dzieciństwa określa się dwa bloki tematyczne, zawierające zapis wydarzeń związanych z narodzeniem i okresem dzieciństwa Jezusa, jeden zapisany przez Mateusza (Mt 1-2), drugi przez Łukasza (Łk 1-2). Stanowią one przekaz zaczerpnięty prawdopodobnie z dwóch różnych tradycji. Pierwsza, Mateuszowa, zwie się tradycją betlejemską, opisywane wydarzenia bowiem skupiają się wokół miasta Dawida. Tradycja Łukaszowa nosi nazwę …

Budowa Ewangelii Jana

Jeśli Jan w Prologu świadomie nawiązuje do pierwszych zdań Księgi Rodzaju (co raczej nie ulega wątpliwości), czyli do pierwszego opisu stworzenia, nie jest wykluczone, że w zakończeniu swego dzieła równie świadomie odwołuje się do wydarzeń z rajskiego ogrodu. Rabini tworzący Misznę lubowali się w grze słów. W tradycji rabinicznej utarło się powiedzenie: „W jaki sposób …

Budowa Ewangelii Łukasza

Ewangelia Łukaszowa rozpoczyna się od opisu sceny rozgrywającej się w świątyni jerozolimskiej: Zachariasz otrzymuje objawienie o narodzinach Jana Chrzciciela. Ewangelię kończy również scena rozgrywająca się w świątyni: uczniowie trwają na modlitwie. Pomiędzy tą klamrą spinającą całe dzieło, Łukasz zawarł najistotniejsze wydarzenia z życia Jezusa, ujmując je w schemat wędrówki. Zasadnicza więc oś geograficzna trzeciej Ewangelii …

Budowa Ewangelii Marka (2)

Marek dąży do wyznaczonego sobie celu za pomocą specyficznego rozmieszczenia kluczowych perykop. Po zapowiedzi głównych tytułów chrystologicznych (Mk 1,1), ewangelista w pierwszej części swego dzieła (do Mk 8,29) koncentruje się na argumentacji, że Jezus jest Mesjaszem, w drugiej natomiast (do Mk 15,39) objawia synostwo Boże Jezusa. Objawienie to jest już zapowiedziane w scenie chrztu Jezusa …

Budowa Ewangelii Marka (1)

Na ostatni etap kształtowania się Ewangelii synoptycznych składa się praca redakcyjna ewangelistów. Każdy z nich porządkował zebrany materiał, dzielił go na odpowiednie partie, grupował różne zapiski, by poprzez pracę redakcyjną nadać im odpowiedni kształt. Ewangeliści nie zapisali wszystkiego, co wiedzieli o życiu i działalności Jezusa. Raczej wybierali ten materiał, który odpowiadał ich celom teologicznym, a …

Budowa Ewangelii Mateusza

Wśród ewangelistów szczególną troskę o systematyczną prezentację nauczania Jezusa ujętego w mowy przejawia Mateusz. Ewangelista adresował swe dzieło do chrześcijan pochodzenia żydowskiego. Zdając sobie sprawę ze znaczenia Pięcioksięgu dla religii judaistycznej, tak skonstruował swoją ewangelię, że zamieścił w niej pięć wielkich mów Jezusa. Sama idea pięciu mów niesie już ze sobą przesłanie: dobra nowina o …